اورانیوم ضعیف شده چیست ؟

اورانيوم ضعيف شده چيست؟

 اورانيوم ضعيف شده هم ماده اي شيميايي و سمي است و هم ماده اي راديو اكتيو. در مطالعات آزمايشگاهي، ثابت شده كه اين ماده به سلول هاي انسان آسيب مي زند، موجب جهش DNA مي شود و سرطان زا است.

اورانيوم ضعيف شده( اورانيوم تهي شده) (Depleted Uranium= DU )سه ويژگي دارد كه آن را براي استفاده هاي نظامي مورد توجه قرار داده است. اول، اورانيوم داراي چگالي زيادي است (07/19گرم بر سانتي متر مكعب) كه دو برابر چگالي سرب است. يعني اين كه مرمي هاي توليد شده با اورانيوم داراي همان وزن مرمي هاي سربي هستند اما اندازه شان نصف آن است كه موجب تمركز انرژي جنبشي اصابت گلوله در مساحت كمتري مي شود و به اورانيوم اجازه مي دهد كه در زره پوش هاي دشمن بهتر نفوذ كند. دومين ويژگي قابليت اشتعال آن است. اورانيوم مي تواند به راحتي مشتعل شود و با دمايي بالاتر از شش هزار درجه سانتي گراد بسوزد. سومين ويژگي اورانيوم ضعيف شده هم كه خيلي خوشايند است اين كه زباله ارزان قيمتي است. اين ماده ضايعاتي است كه در فرآيند غني سازي اورانيوم به دست مي آيد و استفاده غير نظامي كمي دارد.
اورانيوم طبيعي عمدتا تركيبي از 3 ايزوتوپ است: اورانيوم 238 (2/99 درصد)، اورانيوم 235 (7/0 درصد) و اورانيوم 234 (05/0 درصد). براي استفاده در بمب ها و راكتورها اورانيوم بايد غني شود به اين معني كه درصد اورانيوم 235 در آن بالا رود. راكتورهاي هسته اي به حداقل غلظت 3 درصد از اورانيوم 235 نياز دارند، درحالي كه براي استفاده در بمب ها تاجايي كه مي شود بايد غني شود(حداقل 70درصد). در طي فرآيند غني سازي اورانيوم، اورانيوم به دو قسمت داراي غلظت كم و زياد اورانيوم 235 تقسيم مي شود. نتيجه اين مي شود كه در يك طرف اورانيوم غني شده ودر طرف ديگر اورانيوم ضعيف شده داريم. اورانيوم ضعيف شده شامل 8/99 درصد اورانيوم 238 و 2/0 درصد اورانيوم 235 و 01/0 اورانيوم 234 است. همه اين ايزوتوپها خاصيت راديو اكتيو دارند اما اورانيوم 234 بر خلاف ميزان كمش در اين زباله ها، بيشترين نگراني را ايجاد كرده است چرا كه نيمه عمر كوتاهي دارد. يعني تشعشعات بيشتري ساطع مي كند.
استفاده از اورانيوم ضعيف شده به علت پتانسيل بالاي خطر آن براي سلامتي، به شدت بحث بر انگيز است. وقتي يك پرتابه با زره برخورد مي كند، مشتعل مي شود و تبخير مي شود. نتيجه غبار اكسيد اورانيوم است، كه مي تواند كيلومترها جابجا شود و به وسيله باد پخش شود. در اين صورت نه تنها توسط سربازان حاضر در ميدان جنگ، كه توسط غير نظاميان هم استنشاق خواهد شد. در داخل بدن، تشعشعات آلفا ميتواند مستقيما سلامت جسمي را به مخاطره اندازد. اين خطر وقتي مهمات حاوي اورانيوم ضعيف شده را انبار كرده اند وجود ندارد، چرا كه تشعشعات آلفا از روكش گلوله ها به بيرون نمي تواند سرايت كند.
مخالفان، اورانيوم ضعيف شده را ماده اي غير مجاز مي دانند و استفاده از آن را جنايت جنگي مي دانند. گزارش هايي مبني بر افزايش ميزان سرطان و تولد هاي ناقص در عراق وجود دارد. تشعشعات ناشي از غبار اورانيوم به عنوان فاكتور مؤ ثر در باره اين مشكلات در عراق، همچنين سندرم بالكان و جنگ خليج فارس شناخته شده است( نيروهاي آمريكايي از اورانيوم ضعيف شده در كوزوو هم استفاده كرده اند.). بعضي موارد تحقيق شده با اثار تشعشعات راديو اكتيو به طور كامل همخواني دارد. تا كنون ايالات متحده از اين كه اورانيوم ضعيف شده را به عنوان عاملي براي اين مشكلات قبول كند، خود داري كرده است. و گزارشاتي ارائه كرده است كه اورانيوم ضعيف شده بي ضرر است مدعي شده كه در اين مورد مدارك محكم علمي وجود ندارد. به همان دلايل هم از رفع آلودگي از مناطق آلوده هم سرباز زده است.

چه كشورهايي از اورانيوم ضعيف شده استفاده مي كنند؟
حداقل 18 كشور از اورانيوم ضعيف شده استفاده مي كنند:
1- انگليس
2- آمريكا
3- فرانسه
4- روسيه
5- چين
6- يونان
7- تركيه
8- تايلند
9- تايوان
10- رژيم صهيونيستي
11- مصر
12- بحرين
13- كويت
14- عربستان سعودي
15- هند
16- بلاروس
17- پاكستان
18- عمان
بيشتر اين كشورها اورانيوم ضعيف شده خود را از آمريكا خريده اند، اگرچه انگليس، فرانسه و پاكستان مستقلا آن را توليد كرده اند.
تنها انگليس و آمريكا از اورانيوم ضعيف شده در ميدان جنگ استفاده كرده اند. از اورانيوم ضعيف شده در اين جنگها استفاده شده است: جنگ خليج فارس(1991)، اشغال عراق(2003)، بوسني هرزگوين(1990)، جنگ ناتو عليه صربها در 1999. اگرچه گفته مي شود كه از اين ماده در جنگهاي ديگري(از جمله جنگهايي كه اسرائيل در آن درگير بوده است)استفاده شده است، اما اين گزارشات هرگز تأييد نشده است.( در هر صورت در برخي نبردهاي اسرائيل در تصاوير تلويزيوني دود ناشي از اورانيوم ضعيف شده به وضوح ديده مي شود.)

خطراتي كه اورانيوم ضعيف شده براي سلامتي انسان دارد؟
1- اورانيوم ضعيف شده هم ماده اي شيميايي و سمي است و هم ماده اي راديو اكتيو. در مطالعات آزمايشگاهي، ثابت شده كه اين ماده به سلول هاي انسان آسيب مي زند، موجب جهش DNA مي شود و سرطان زا است.
2- گزارش هايي مبني بر افزايش ميزان سرطان و متولد شدن بچه هاي ناقص الخلقه بدو.ن شك نشان از استفادهاز اين ماده، در چنين مناطقي است.
3- نمايندگان دولتهاي عراق و صربستان مشكلات سلامتي به وجود آمده در ميان غير نظاميان را در ارتباط با اين ماده دانسته اند.
4- بسياري از نظاميان كهنه كار كه تا الان زنده مانده اند، مشكلاتي را كه از زمان جنگ تا كنون براي سلامتي شان پيش آمده را ناشي از اين نوع مواد مي دانند.
اطلاعاتي كه از آزمايش بر روي حيوانات به دست آمده، نشان مي دهد اين ماده مي تواند موجب چندين نوع مختلف سرطان بشود. در موشهاي صحرائي، اورانيوم ضعيف شده در استخوانها، ماهيچه ها، جگر، طحال، كليه ها و مغز انباشته مي شود. در آزمايشات ديگري مشخص شده است كه اين ماده هم به ديواره هاي رگهاي خوني مغز آسيب مي رساند، هم به جفت. كه آشكارا بر سلامت جنين تأثير دارد. به طور كلي، اورانيوم ضعيف شده براي سلامتي زنان وبچه ها بيشتر از مردان سالم خطر دارد.
در سال 2008 طي يك تحقيق توسط مؤسسه پزشكي آمريكا گزارشي از وضعيت علم پزشكي را منتشر شد كه در آن اولويت اصلي مطالعه بر روي ارتباط تشعشات اورانيوم ضعيف شده با اين بيماري ها مشخص شده بود: سرطان كليه، سرطان بيضه ها، سرطان ريه، بيماري هاي ريه، اختلال سيستم عصبي ومشكلات جنسي و رشدي.

گسترش تحقيقات جهاني

چيزي كه در تصاوير به چشم نمي آيد، حجم بزرگي از تحقيقات است كه بر روي تأثيرات اين ماده در حال انجام است( جايي كه آثار منفي اورانيوم ضعيف شده بر روي سلامتي افراد آشكار مي شود). هيچ كدام از مطالعاتي كه بر روي سربازان انجام شده است، آنقدر جامع و كافي نبوده است كه بتواند نتيجه با معنايي به ما بدهد. همچنين هيچ تحقيق گسترده اي بر روي غير نظاميان انجام نشده است.
در عراق، جايي كه بزرگترين حجم اورانيوم ضعيف شده استفاده شده است، دولتهاي آمريكا و انگليس مسئول اصلي شرايطي هستند كه تحقيقات در زمينه ان مواد را غير ممكن ساخت و به محققان اجازه ادامه كار داده نشد.آنها جلوي تحقيقات بيشتر در اين مورد را گرفتند. در مقابل اين دولتها دلايل غير قابل استناد علمي را براي بي خطر بودن اين مواد و بي جا بودن نگراني در اين مورد را بيان مي كنند.
اما در جايي كه پاي سلامتي انسان در ميان است، بايد روشي پيشگيرانه غالب شود. وقتي از نظر علمي در اين مورد شك وجود داشته باشد، بايد جلوي استفاده از اين مواد گرفته شود تا بي خطر بودن آن قطعي شود.

تخريبات محيط زيستي
برنامه محيط زيست سازمان ملل(The UN Environment Programme (UNEP) چند مكان در بالكان را كه به وسيله اورانيوم ضعيف شده آلوده شده بودند، مورد بررسي كامل قرار داد اما در عراق تنها به يك تحقيق سرسري موفق شد. گلوله ها و مهمات ضد زرهيكه عمل نكرده بودند، در زير زمين دفن شده بودند و در حال زنگ زدن بودند، در حالي كه مواد داخل آنها به محيط زيست وارد ميشد.
معلوم نيست كه اورانيوم ضعيف شده پس از مدت طولاني در چنين وضعيتي بودن، به چه حالتي مي رسد. مأموريت برنامه محيط زيست سازمان ملل(UNEP) در بوسني و هرزگوين اورانيوم ضعيف شده را در آب آشاميدني آنجا كشف كرد و پس از 7 سال از گذشت درگيري ها، اين ماده همچنان در هوا قابل تشخيص است. 7 سال طولاني ترين دوره اي پس از پايان در گيري ها در يك منطقه است كه در آنجا به مطالعه محيطي در مورد اورانيوم ضعيف شده پرداخته شده است. اورانيوم نيمه عمر راديو اكتيوي در حدود چهار و نيم ميليارد سال دارد ( يعني چهار ونيم ميليارد سال طول مي كشد كه نيمي از اتم هاي اين ماده در اثر فعاليت راديو اكتيويته به عنصر ديگري مبدل شوند.) بنابراين اورانيم اورانيوم ضعيف شده كه در محيط زيست رها شده باشد، در بازه زماني غير قابل تصوري خطرناك است.
رفع آلودگي محيط هايي كه در آن از اورانيوم ضعيف شده استفاده شده است نيازمند مشاهدات و تحقيقات خيلي دقيق به دنبال برداشتن و ريختن حجم زيادي از خاك و ديگر مواد است. بررسي آبهاي زيرزميني هم توسط برنامه محيط زيست سازمان ملل(UNEP) توصيه شده است. سازمان مبارزه عليه اورانيوم ضعيف شده ( Campaign Against Depleted Uranium= CADU) با كشورهايي كه در اين مورد مسئول هستند، جلساتي داشته است.
اورانيوم ضعيف شده در لبنان
استفاده از اين ماده در لبنان توسط رژيم صهيونيستي طبق شواهد بسياري تأييد شده است. در صورتي كه هنوز آثار آن مشخص نشده است. چرا كه چند سال بايد بگذرد تا همانند عراق آثار ان بر بدن كودكان ناقص الخلقه و بي گناه در اشك چشم لبناني ها ديده شود. پس از آن توسط اسرائيلي ها بارها تكذيب شود و پس از سالها تلويحا بپذيرند و نهايتا در پيچ و تاب دعواهاي احزاب لبنان فراموش شود.
اورانيوم ضعيف شده در عراق
الان ديگر تأييد شده است كه عراق واقعا حجم زيادي از اورانيوم را كه آمريكابه وسيله بمباران در اين كشور ريخته است، پذيرا بوده در حالي كه قبلا فقط در گزارش هاي غير رسمي به آن اشاره شده بود.(هم اكنون صحبت از استفاده آمريكا از يك بمب اتمي، تأ كيد مي كنم بمب اتمي خيلي كوچك در نزديكي بصره در طي حمله به عراق است) بر اساس اين گزارش ها بيش ازدو هزار تن اورانيوم ضعيف شده در عراق استفاده شده است و اين غير از 230 تني است كه در سال 91 در عراق استفاده شد.
اين افشاگري وقتي جالب مي شود كه بفهميد تمام اين مواد را ارتش آمريكا استفاده كرده است.تمام اين مواد به وسيله گلوله بر عليه اهداف عراقي استفاده شده است.
در سطور بالا از خطرات اين ماده براي انسان صحبت شد.اما باز هم با در نظر نگرفتن مشكلات تشعشعات راديو اكتيو و سمي بودن اين مواد، چيز وحشت انگيز ديگري هم در مورد اين قضيه وجود دارد.
آمريكا در جنگ به اصطلاح عليه تروريسم اش، مدعي شد كه تروريستها قصد دارند كه بمبي اتمي را در داخل يكي از شهر هاي آمريكا منفجر كنند.
مراحل ساخت يك بمب اتمي شامل بدست آوردن اورانيوم يا پلوتونيوم، غني سازي آنها و نهايتا ساخت بمب مي شود. آسان ترين قسمت، ساخت بمب است. به طوري كه يك دكتر فيزيك، در صورتي كه به يك كتابخانه دسترسي داشته باشد، مي تواند مراحل آن را بفهمد و دست به ساخت آن بزند. سخت ترين قسمت همان غني سازي اورانيوم است. اين كار نياز به آزمايشگاه هاي پيشرفته دارد و بسيار سخت، زمان بر و خسته كننده است.
تروريستها براي ساخت بمب نياز به اورانيوم دارند اما از آنجائيكه تعدادي عقل سالم هنوز در گوشه و كنار دنيا پيدا مي شود، كسي به آنها اورانيوم نخواهد فروخت. اما خريد اورانيوم تنها راه تهيه آن نيست. اورانيوم به طور طبيعي عنصر فراواني است به طوري كه 50 بار از طلا فراوان تر است. اورانيوم در خاكهاي سراسر كره زمين موجود است با ميانگيني حدود 3 گرم بر تن. بنابراين تروريستها مي توانند حتي با كندن حياط پشتي خانه شان هم به استخراج اورانيوم بپردازند. اورانيوم غني تر در معادن سنگ كانه اورانيوم يافت مي شود. اما تروريستها به اين معادن دسترسي ندارند و بايد خيلي خوش شانس باشند كه در حياط پشتي خانه شان چنين معدني بيابند. خلاصه اين كه استخراج اورانيوم كار سختي است و نياز به واحدهاي صنعتي و تجهيزات و امكانات دارد كه نمي تواند براي سالها از چشم ديگران مخفي بماند. حتي در مناطق بسيار دور افتاده به وسيله ماهواره ها قابل كشف اند.
بنابراين وقتي فكرش را بكنيد، مي فهميد كه دسترسي به اورانيوم براي تروريستها بسيار سخت تر از تصور است.
اما حالا بعد از دو جنگ خليج فارس( دو جنگ آمريكا عليه عراق)، تنها كاري كه تروريستها براي يافتن اورانيوم خود بايد بكنند(انهم به صورت مجاني) اين است كه در اطراف ميدانهاي نبرد در عراق به وسيله يك دستگاه شمارشگر گايگر-مولر راه بروند و محل اين مواد را كشف كنند و از زمين بيرون بكشند. اگر چه مهماتي كه به هدف اصابت كرده اند قابل بازيافت نيستند، اما مهمات و گلوله هايي كه هدف خود را از دست داده اند، در زير شنها جا خوش كرده اند. صدها گلوله حاوي اورانيوم ضعيف شده در فاصله نزديكي لز هر تانك منهدم شده عراقي قابل دسترس است. اين عمليات مبارزه با تروريسم نيست اين عمليات تقويت تروريسم است.
اين عمليات رياضي را انجام دهيد:
اگر آمريكا 2000 تن اورانيوم ضعيف شده مصرف كرده باشد كه داراي 2/0 درصد اورانيوم 235 باشد مي شود، چهار هزار كيلو گرم اورانيوم 235 خالص خالص. بمبي كه در هيروشيما منفجر شد، حدود 25 كيلوگرم اورانيوم 235 داشت. متخصصان معتقدند يك بمب پيشرفته اتمي مي تواند (به وسيله خرج هاي مصنوعي پيچيده براي فشرده كردن هسته اورانيوم در يك جرم بحراني)با يك كيلوگرم اورانيوم هم ساخته شود. اين تكنولوژي از دسترس تروريستها خارج است. پس تروريستها براي ساخت يك بمب اتم به حداقل 25 كيلوگرم اورانيوم نياز دارند. ار آنجائيكه نمي شود همه 2000 تن گلوله استفاده شده يا حتي نصف آن را جمع آوري كرد يا اورانيوم 235 را از اورانيوم ضعيف شده رها شده در عراق استخراج كرد، پس دست تروريستها براي تهيه مواد يك كلاهك هسته اي جنگي باز است.
پس با توجه به اين مطالب، ساخت يك بمب اتمي براي تروريست ها آسانتر شده است. اگرچه غني سازي كاري بسيار تخصصي است، و بسيار هزينه بر، وقتگير و سخت است، اما غير ممكن نيست. تروريستها مي توانند سالها بر روي توسعه يك بمب اتمي كار كنند و ميليونها دلار هم در اين راه خرج كنند.
اما تكنولوژي سطح پايين تر يعني جدا كردن مواد واقعا راحت تر است، شايد نيازمند تلاش باشد اما به واقع هيچ تخصصي نمي خواهد. كاري كه همه تروريستها بايد انجام بدهند اين است كه 10 تن از اورانيوم ضعيف شده را بردارند و آن را بكوبند تا به صورت گردي آماده در بيايد. در كنار آن يك خرج انفجاري قرار دهند و دراين زمان است كه اگر در يك شهر بزرگ منفجر شود،گرد اورانيوم ضعيف شده يك بمب وحشتناك كثيف را ايجاد خواهد كرد. كه بايد به خاطر آن چندين ميليون انسان را از شهر خارج كنند، همه جا را تميز كنند و سپس مردم بر گردند. تصور چنين كاري براي شهر هاي كوچك وحشتناك است چه برسد به شهري بزرگ.

عارف لطیفی